Afgelopen week ben ik naar een begrafenis geweest van de moeder van vrienden. Ze is op de gezegende leeftijd van 85 jaar overleden. Meer dan de gemiddelde levensverwachting van de vrouw in Nederland (83,1 jaar; bij mannen 79,9). Het verdriet is er niet minder om. Zoals dat van haar kleinzoon, die mooie herinneringen aan zijn oma ophaalde. Over hoe dat ging tussen hen. Inclusief de stiltes die soms ook vielen. Veelzeggend. Het stemde mij ter plekke dankbaar voor de betrokkenheid van mijn eigen (schoon)moeder naar haar kleinkinderen, naar mijn kinderen. De rouwkaart toonde een gedicht van Sterfbed van Jean Pierre Rawie (aangepast) uit 1992:
Mijn moeder sterft; als ik haar hand vasthoud,
voel ik de botten door haar huid heen steken.
Ik zoek naar woorden, maar ze kan niet spreken
en is bij elke ademtocht benauwd.
Dus schud ik de kussens en verschik de deken,
waar zij met krachteloze hand in klauwt;
ik blijf haar kind, al word ik eeuwen oud,
en blijf als kind voor eeuwig in gebreke.
Wij volgen éen voor éen hetzelfde pad,
en worden met dezelfde maat gemeten;
ik zie mezelf nu bij haar bed gezeten
zoals zij bij haar eigen moeder zat:
straks is ze weg, en heeft ze nooit geweten
hoe machteloos ik haar heb liefgehad.
Haar zoon sprak ik hierover. Hem had de eerste zin gegrepen: Mijn moeder sterft; als ik haar hand vasthoud, voel ik de botten door haar huid heen steken. Zo had hij ook met haar hand gezeten. En daarbij de machteloosheid verdurend van meer willen doen dan hij kon. Maar ook dat hij zo blij was dat o.a. hij erbij was toen ze uiteindelijk rustig insliep.
Eenmaal thuis kwam het beeld naar boven van een stervende client, wiens vrouw handenwringend aan zijn bed ijsbeerde. Ook machteloosheid ervarende. Het idee kwam op haar te vragen de handen van haar man te masseren en vast te houden. En dat heeft ze de verdere middag en avond gedaan. Tot hij stierf. Ze zei dat ze zo blij was dit nog te hebben kunnen doen. Doen wat je hand vindt om te doen. Om nabijheid te ervaren, te verbinden en te kunnen loslaten.
Wil je op de hoogte gehouden worden van mijn volgende blog? Mail naar ciskaroth@gmail met houd mij svp op de hoogte van de volgende blogs!